Onderdak voor vluchtelingen Oekraïne
Al ruim twee jaar oorlog in Oekraïne. Talloze slachtoffers en immense schade én de grootste vluchtelingenstroom sinds de Tweede Wereldoorlog. Zeker 13 miljoen mensen zijn noodgedwongen hun huis ontvlucht en meer dan de helft van hen zocht onderdak in de buurlanden. Habitat helpt, mede in samenwerking met Giro555, slachtoffers van de oorlog op verschillende manieren.
Toen de oorlog uitbrak, hielpen wij bij de eerste opvang – van warme tenten tot gratis hotelovernachtingen voor mensen die uitgeput en ontredderd de grens over kwamen. Al snel verschoof onze hulp naar huisvestingsoplossingen voor de middellange en lange termijn en boden wij vluchtelingen een veilige plek om hun leven zo goed als mogelijk weer op te pakken. Ook ondersteunen wij in Oekraïne zelf, door reparaties uit te voeren en leegstaande panden om te bouwen tot woningen. Zo dragen wij als huisvestingsexpert ons steentje bij aan een duurzame wederopbouw.
Hoeveel mensen hebben wij de afgelopen twee jaar geholpen?
Onze impact in de verschillende landen
In verschillende landen rond Oekraïne helpen we Oekraïners die gedwongen zijn te vluchten voor de oorlog. We bieden hulp in Polen, Hongarije en Roemenië, en dragen ook ons steentje bij aan de wederopbouw in Oekraïne zelf.
Polen
Polen had de grootste toestroom van vluchtelingen uit Oekraïne: meer dan 1,5 miljoen mensen zijn er nu officieel geregistreerd. Om zoveel mogelijk vluchtelingen aan onderdak te helpen, heeft Habitat Polen opgeschaald van 20 medewerkers begin 2022 naar 70 mensen aan het einde van het jaar.
Dankzij de jarenlange samenwerking met de lokale overheden en onze creatieve oplossingen, kon Habitat veel doen in Polen.
Wat hebben we in Polen bereikt
- Habitat Polen coördineert huisvestingshulp vanuit een kiosk op een van de belangrijkste treinstations van Warschau: in samenwerking met de gemeente is een database aangelegd waarin ruim 4.000 accommodaties worden aangeboden bij gastgezinnen of in leegstaande appartementen. De Habitat-kiosk wordt gerund door Oekraïense vrouwen die de vluchtelingen matchen aan de beschikbare accommodatie.
- Daarnaast beheren we samen met de Warsaw City Council de ‘Housing-info line’ en bemant Habitat deze hulplijn waar zowel vluchtelingen terecht kunnen met al hun vragen rondom huisvesting, als verhuurders van appartementen, NGOs, sociaal werkers en ambassades. In totaal waren hier aan het einde van 2022 al meer dan 4.400 telefoontjes binnengekomen.
- Habitats ReStore (kringloopwinkel) in Warschau heeft ruim 14.000 mensen geholpen met meubels: bedden, matrassen, beddengoed, meubels en andere huishoudelijke benodigdheden voor grotere accommodaties en voor gastgezinnen die hun huizen hebben opengesteld voor vluchtelingen.
ReStore Manager Maciej Kosiorek vertelt er meer over in het tweede deel van dit filmpje >>
Hulp in Polen op de langere termijn
- Habitat Polen biedt technische ondersteuning aan gemeentes die naar het voorbeeld van Warschau hun eigen Social Rental Program willen opzetten. We werken daarbij samen met de overheden en ontwikkelen richtlijnen. Dit programma betekent winst voor alle partijen: het biedt eigenaren van onroerend goed de zekerheid dat de huur betaald wordt, huurders biedt het een betaalbaar appartement voor minimaal 12 maanden en daar waar mensen financiële steun nodig hebben, biedt ons programma gesubsidieerde huur om hen te verzekeren van een stabiele, veilige plek.
- Al in 2021 publiceerde Habitat Polen een rapport aan de gemeente Warschau, als onderdeel van onze ‘Empty Spaces’ campagne. In dit rapport beschrijven we de mogelijkheden voor het ombouwen van meer dan 4.500 leegstaande panden (woningen en commerciële locaties) als oplossing voor het groeiende tekort aan woningen. Door de enorme vluchtelingenstroom is dit tekort alleen maar groter geworden. Daarom blijven wij dit model onder de aandacht brengen bij de nationale overheid, lokale autoriteiten, de particuliere sector en andere internationale gouvernementele organisaties, om de weg vrij te maken voor dit model in de toekomst.
Roemenië
Habitat Roemenië was vanaf de eerste dag al aanwezig bij de grensovergangen in Siret en Isaccea en bij het treinstation in Boekarest. In die eerste, koude weken regelden we heaters en – in samenwerking met hotelketens – hotelovernachtingen en maaltijden voor meer dan 2.750 vluchtelingen. We deelden 3.000 emergency travelkits uit: rugzakken met powerbanks, zodat mensen hun verdere route konden blijven plannen. Daarna richtte onze hulp zich op onderdak voor middellange tot lange termijn. We huurden 30 appartementen en betaalden (indien nodig) de huur- en energiekosten.
Onze collega’s in Roemenië kregen de beschikking over meerdere gebouwen die ze verbouwden tot (tijdelijke) woonruimte. Zo hebben zij leegstaande ruimtes in een universiteitsgebouw in Boekarest bewoonbaar gemaakt: in samenwerking met de Technische Bouwuniversiteit en met steun van de gemeente Boekarest bouwden wij de ruimtes om tot comfortabele kamers en ontwierpen wij eetruimtes en volledig uitgeruste keukens. Er kunnen 250 mensen tegelijkertijd in het gebouw verblijven en na 6 maanden hadden al 700 mensen hier tijdelijk verbleven.
Een van de meest uitdagende renovatieprojecten was het omvormen van de bovenste drie verdiepingen van een lang leegstaand kantoorgebouw tot een slaapzaal en een sociaal centrum. Dit Edmond Shelter was begin november 2022 gereed en biedt niet alleen langdurige accommodatie aan meer dan 100 vluchtelingen en tijdelijke accommodatie voor meer dan 20 vluchtelingen per nacht, maar ook aanvullende diensten zoals medische, academische, psychologische en juridische ondersteuning.
Hongarije
In Hongarije hebben we ons vooral gericht op hulp op middellange termijn. Via onze Solidarity Accommodation Service bieden we goedkope, gesubsidieerde, locaties voor vluchtelingen die daar een tijdje kunnen blijven. We beheren meerdere locaties die de komende 6 maanden door wisselende families bewoond zullen worden: we zorgen voor bemiddeling tussen verhuurder/huiseigenaar en vluchtelingen, voor overeenkomsten over het gebruik van de locatie, voor vertaalhulp en transport.
Na een jaar werd het belangrijkste doel van Habitat Hongarije om gezinnen te helpen om een stabiele basis te creëren in Hongarije. Daarvoor bieden we niet alleen huisvesting maar krijgen gezinnen ook een maatschappelijk werkers toegewezen, die hen helpen bij alledaagse taken zoals het inschrijven van kinderen op school, het plannen van doktersafspraken en het helpen bij het zoeken naar werk in Hongarije.
Samen met een partnerorganisatie heeft Habitat Hongarije een community center voor Oekraïense vluchtelingen opgezet en gerenoveerd. Dit opvanghuis wordt beheerd door de gemeente Boedapest en biedt onderdak voor korte, middellange en lange termijn aan ongeveer 100 vluchtelingen uit Oekraïne. Alle gezinsleden kunnen gebruik maken van dit community center: na school kunnen kinderen er huiswerkbegeleiding krijgen en ouders hebben toegang tot internet, kunnen er hun was doen en hun maaltijden bereiden. In het center komen ze in contact met anderen en zo kunnen ze een sociaal netwerk opbouwen dat hen helpt hun leven weer op te bouwen.
Oekraïne
Eind 2022 maakte Habitat een start met de plannen om ook in Oekraïne zelf aan de slag te gaan met wederopbouw. Hulp bieden in een door oorlog verscheurd gebied is altijd een gewaagde stap, maar met onze missie (“een wereld waarin iedereen een thuis heeft”) en onze expertise in de huisvestingssector kunnen wij niet anders dan ook hier de Oekraïense bevolking te helpen waar wij kunnen.
Tijdens de eerste fase van onze hulp in Oekraïne leveren wij – samen met partnerorganisaties – materialen en technische expertise voor reparaties en upgrades om huizen winterklaar te maken. Daarnaast zijn we betrokken bij een reeks initiatieven om Oekraïense gemeenten te helpen bij het ontwerpen van sociale huisvestingsmodellen die passen in hun regionale context. Onze hulp is uiteraard afhankelijk van de (veiligheids)situatie ter plaatse.
Zo werkt Habitat samen met partnerorganisaties aan lichte en middelzware reparaties in Kharkiv en Kyiv. Zo worden onder andere huizen, scholen, markten, openbare ruimtes of gemeenschapscentra die door het conflict zijn beschadigd hersteld. Op deze manier draagt Habitat bij aan de leefbaarheid en zelfredzaamheid van de gehele gemeenschap. Ruimtes die al lange tijd leeg staan en geen functie meer hebben worden ook aangepakt, met zogenaamde ‘Empty Spaces’ initiatieven. Leegstaande ruimtes zoals oude kantoren of scholen worden omgebouwd tot veilige plekken voor mensen om te wonen. Dit doen we met name in het Westen, waar veel vluchtelingen uit het oosten -de frontlinies- op zoek zijn naar huisvesting.
Daarnaast zet Habitat zich in voor het energiezuinig maken van gebouwen als onderdeel van onze bredere inzet tegen energie-armoede. Voorafgaand aan het conflict waren veel gebouwen al niet efficiënt wat betreft energieverbruik. Zo ging bijvoorbeeld door gebrekkige isolatie veel warmte verloren. Nu, met de stijgende energiekosten als gevolg van de oorlog, wordt het voor veel bewoners onbetaalbaar om hun huis te verwarmen. Habitat werkt daarom aan het upgraden van verwarmingssystemen en het isoleren van verwarmingsbuizen om de temperatuur beter te kunnen reguleren en de energiekosten aanzienlijk te verlagen.
Korbochkyne is een gemeenschap in het Kharhiv Oblast in het oosten van Oekraïne. Duizenden huizen, appartementgebouwen en scholen in deze regio zijn beschadigd door meerdere beschietingen, tankvuur en raketinslagen.
Habitat is gastdeelnemer Giro555 vanwege onze expertise in huisvesting
In februari 2022 openden de Samenwerkende Hulporganisaties (SHO) Giro555 voor steun aan de vluchtelingen uit Oekraïne. De SHO bestaat uit 11 vaste samenwerkende Hulporganisaties die gezamenlijk in actie komen na een ramp. Daarnaast wordt per ramp gekeken of er extra organisaties nodig zijn om aan de hulpvraag te voldoen. Habitat Nederland is gastdeelnemer voor de steun aan deze actie op basis van onze expertise op het gebied van huisvesting en onze vertegenwoordiging in de regio.
Met de bijdrage van Giro555 hielpen wij in totaal ruim 12.000 vluchtelingen in Polen, Roemenië en Hongarije.
Roemenië
De dankzij Giro555 gefinancierde activiteiten in Roemenië zijn mei 2022 afgerond. In die eerste 3 maanden heeft Habitat in Roemenië 1.105 emergency kits kunnen uitdelen. De verbouwing van het universiteitsgebouw in Boekarest, waar zo’n 200 mensen tegelijkertijd voor kortere of iets langere periode kunnen verblijven, kon ook plaatsvinden dankzij de bijdragen op Giro555. In de eerste 3 maanden verbleven al zo’n 700 mensen in het gebouw, dat ook in 2023 nog in gebruik is. In totaal hebben we dankzij Giro555 in Roemenië al ruim 5.500 mensen kunnen helpen.
Hongarije
Tot juni 2023 waren wij actief in Hongarije voor Giro555. We draaiden ons ‘solidarity housing program’, waarmee we zorgden voor bemiddeling tussen verhuurder/huiseigenaar en vluchtelingen, voor overeenkomsten over het gebruik van de locatie, voor vertalers en transport. We zorgden hier niet alleen voor onderdak, maar de families werden ook begeleid door social workers, die hen hielpen bij het vinden van werk, scholing en opvang voor kinderen en het regelen van administratieve zaken. In totaal hielpen wij 1126 mensen in Hongarije.
Polen
De door Giro555 gefinancierde activiteiten in Polen zijn in augustus 2022 afgerond. Hier hielpen we in de eerste maanden ruim 2.300 mensen aan tijdelijk onderdak via de ‘Accomodation Desk’ op het station in Warschau. We kunnen dankzij de bijdrage van Giro555 in Warschau de ‘Housing-info line’ blijven bemannen, waar niet alleen vluchtelingen terecht kunnen met al hun vragen rondom huisvesting, maar ook verhuurders van appartementen, NGOs, social workers en ambassades. In totaal waren hier binnen een maand al meer dan 2.200 telefoontjes binnengekomen.
In de eerste zes maanden vonden 308 mensen onderdak via het Social Rental Program in Warsaw en Gliwice. Daarnaast worden nog eens 68 mensen opgevangen in appartementen die kosteloos zijn aangeboden aan Habitat. In totaal heeft Habitat in Polen 5.452 mensen bereikt, mede door het verstrekken van onder andere meubilair en gedoneerde huishoudelijke apparaten.
Een veilige plek voor Valentina en haar zoons
Toen in februari 2022 de oorlog in Oekraïne uitbrak, moest Valentina noodgedwongen vluchten met haar twee tienerzonen. “De dag dat de oorlog begon, was de verjaardag van mijn zoon. Het was zo surrealistisch om hem te vertellen dat we moesten vluchten, in plaats van hem een fijne verjaardag te wensen.”
Habitat regelde een appartement in Budapest, zodat het gezin hun leven weer kon opbouwen. Terwijl Valentina en haar man om de beurt werken, volgen de jongens online lessen. Ze vinden de lessen leuk, omdat ze hierdoor in contact kunnen blijven met hun vrienden. Ondanks dat Kristina zorgen heeft over de toekomst, is ze ontzettend blij met de hulp die ze heeft gekregen. “Het was ongelofelijk hoe mensen ons hielpen. Zo fijn om dat te hebben ervaren.”
Meer weten over de mogelijkheden?
Mette Pronk, manager fondsenwerving en projecten, staat je graag te woord:
E m.pronk@Habitat.nl
T 020 800 2970
M 06 3013 7987
